تب زرد چیست؟
تب زرد یک بیماری ویروسی است که توسط نیش پشه‌های آلوده به ویروس تب زرد به انسان و برخی دیگر از پستانداران منتقل می‌شود.
ویروس این بیماری پس از ورود به بدن از طریق پوست، به سرعت وارد جریان خون شده و تکثیر می‌یابد.
تب زرد بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری دنیا، به ویژه در بخش‌هایی از آفریقا و آمریکای جنوبی، شایع است و به طور ویژه کبد و کلیه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در صورت عدم درمان مناسب، این بیماری می‌تواند منجر به عوارض جدی و حتی مرگ شود.
علت بروز تب زرد
ویروس تب زرد از جنس فلاوی‌ویروس‌ها است، همان گروهی که ویروس‌های دنگی، زیکا و نیل غربی نیز به آن تعلق دارند.
این ویروس از طریق نیش پشه آئدس اجیپتی منتقل می‌شود که در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری به‌ویژه در آفریقا و آمریکای جنوبی زندگی می‌کند.
این پشه‌ها علاوه بر تب زرد، می‌توانند ناقل بیماری‌های دیگری مانند دنگی و زیکا باشند.
این بیماری معمولاً در مناطقی که تب زرد بومی است، مانند کشورهای آفریقایی و برخی نواحی آمریکای جنوبی مشاهده می‌شود.
افراد این مناطق به طور معمول در دوران کودکی واکسینه می‌شوند، اما مسافرانی که از این مناطق به کشورهای بدون تب زرد سفر می‌کنند، در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
علائم تب زرد
علائم تب زرد معمولاً بین 3 تا 6 روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس و نیش پشه بروز می‌کنند. علائم اولیه شامل موارد زیر است:
1. تب و لرز: اولین علامت تب زرد، تب شدید همراه با لرز است که بدن در تلاش است تا به ویروس پاسخ دهد.
2. سردرد: سردردهای شدید، یکی از علائم معمول تب زرد است که به‌ویژه ناشی از التهاب عمومی بدن است.
3. دردهای عضلانی: درد در عضلات، به ویژه در نواحی کمر و اندام‌ها، به دلیل التهاب ناشی از ویروس مشاهده می‌شود.
4. حالت تهوع و استفراغ: به دلیل تاثیر ویروس بر سیستم گوارشی، حالت تهوع و در موارد شدیدتر، استفراغ رخ می‌دهد.
5. از دست دادن اشتها: کاهش شدید اشتها یکی از علائم مشترک در این بیماری است که معمولاً ناشی از ناراحتی‌های گوارشی و ضعف کلی بدن است.
6. سرگیجه: کم آبی بدن ناشی از تب و استفراغ ممکن است به سرگیجه منجر شود.
7. قرمزی چشم و حساسیت به نور: در برخی موارد، فرد مبتلا ممکن است دچار قرمزی چشم و حساسیت شدید به نور (فوتوفوبیا) شود.
در صورت عدم درمان، این علائم می‌توانند به شدت افزایش یافته و منجر به مشکلاتی چون زردی، خونریزی داخلی، نارسایی کبد و کلیه و در نهایت مرگ شوند.
تشخیص تب زرد
تشخیص تب زرد به دو روش اصلی انجام می‌شود:
1. ارزیابی بالینی: پزشک با بررسی علائم و سوابق سفر بیمار، احتمال ابتلا به تب زرد را ارزیابی می‌کند.
2. آزمایش‌های تشخیصی: برای تایید تشخیص، از آزمایش‌های مختلفی مانند جداسازی ویروس، PCR (برای شناسایی RNA ویروسی) و آزمایش سرولوژی استفاده می‌شود.
درمان تب زرد
متاسفانه تاکنون درمان ضد ویروسی خاصی برای تب زرد وجود ندارد و درمان این بیماری عمدتاً حمایتی است، به این معنا که هدف از درمان کاهش علائم و جلوگیری از بروز عوارض شدید است.
درمان‌های حمایتی شامل موارد زیر است:
1. هیدراتاسیون: مایعات خوراکی یا داخل وریدی برای جلوگیری از کم آبی بدن، به ویژه در مواردی که تب و استفراغ شدید وجود دارد.
2. کنترل تب: داروهایی مانند استامینوفن برای کاهش تب و درد توصیه می‌شود، اما مصرف داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن باید اجتناب شود چون ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند.
3. استراحت: استراحت کافی برای کمک به سیستم ایمنی در مقابله با ویروس بسیار مهم است.
4. بستری شدن در بیمارستان: در صورت بروز علائم شدیدتر مانند زردی، خونریزی یا نارسایی اندام، بستری شدن در بیمارستان ضروری است.
پیشگیری از تب زرد
1. واکسن تب زرد: واکسیناسیون مهم‌ترین راه پیشگیری از این بیماری است. این واکسن بسیار موثر است و برای افرادی که در مناطق آندمیک زندگی می‌کنند یا قصد سفر به این مناطق را دارند، توصیه می‌شود. این واکسن در عرض 10 روز برای 95 درصد افراد ایمنی ایجاد می‌کند و محافظت مادام‌العمر را فراهم می‌آورد.
2. پیشگیری از نیش پشه‌ها: علاوه بر واکسیناسیون، استفاده از اقدامات پیشگیرانه برای کاهش مواجهه با پشه‌ها نیز ضروری است:
– استفاده از لباس‌های بلند در مناطقی که پشه‌ها فعال هستند.
– استفاده از دفع‌کننده‌های حشرات برای پوست و لباس‌ها.
– نصب سیستم تهویه مناسب و استفاده از پشه‌بند در هنگام خواب.
نتیجه‌گیری
تب زرد یک بیماری ویروسی جدی است که از طریق نیش پشه‌های آلوده منتقل می‌شود و در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی یا حتی مرگ منجر شود.
واکسیناسیون بهترین راه پیشگیری از این بیماری است، و در کنار آن، اقدامات محافظتی برای جلوگیری از نیش پشه‌ها می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد.
درمان این بیماری معمولاً حمایتی است و بستری شدن در بیمارستان برای موارد شدید ضروری است.