آسم یک بیماری التهابی مزمن است که باعث تنگی و التهاب در مجاری تنفسی می‌شود و باعث دشواری در تنفس می‌گردد.
این التهاب می‌تواند توسط عوامل مختلف محیطی، عفونت‌ها یا آلرژن‌ها تحریک شود.
اگر آسم به درستی تشخیص داده نشده یا درمان نشود، می‌تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد و حتی در موارد شدید، تهدیدکننده زندگی باشد.
به دلیل پیچیدگی‌های این بیماری، تشخیص آن نیاز به ترکیبی از آزمایش‌های مختلف دارد تا اطمینان حاصل شود که فرد مبتلا به آسم است.
آزمایش‌های تنفسی
اسپیرومتری از رایج‌ترین روش‌ها برای تشخیص آسم است. در این آزمایش، فرد در دستگاهی به نام اسپیرومتر دمیده و میزان هوای وارد و خارج‌شده از ریه‌ها اندازه‌گیری می‌شود.
این تست می‌تواند کاهش عملکرد ریه‌ها و انسداد جریان هوا را نشان دهد که در مواقع حمله آسم به دلیل انقباض راه‌های هوایی، رخ می‌دهد.
با این حال، این آزمایش همیشه دقیق نیست و ممکن است در مواردی که اختلالات ریه مشابه آسم وجود دارد، نتایج نادرستی بدهد.
آزمون‌های چالشی
آزمایش‌های چالشی شامل قرار دادن فرد در معرض مواد خاصی است که ممکن است باعث حمله آسم شوند.
متاکولین یکی از مواد رایج است که هنگام استنشاق، راه‌های هوایی را تنگ می‌کند.
اگر فرد پس از استنشاق متاکولین علائمی مانند سرفه، خس خس سینه یا دشواری در تنفس تجربه کند، احتمال بالای ابتلا به آسم وجود دارد.
این آزمایش ممکن است خطرناک باشد زیرا ممکن است باعث شروع حمله آسم شود که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.
تست‌های ورزشی
این تست‌ها به‌ویژه در افرادی مفید است که تنها هنگام فعالیت بدنی علائم آسم را تجربه می‌کنند.
در این تست، فرد تمریناتی انجام می‌دهد که باعث افزایش ضربان قلب و تنفس می‌شود، مانند دویدن یا دوچرخه‌سواری.
سپس عملکرد ریه با اسپیرومتری ارزیابی می‌شود.
کاهش عملکرد ریه پس از ورزش می‌تواند نشانه‌ای از آسم باشد. البته این تست نیز ممکن است دقت کافی نداشته باشد.
تست تنفس اکسید نیتریک (FeNO)
تست FeNO یک ابزار نسبتاً جدید برای تشخیص آسم است که میزان اکسید نیتریک موجود در نفس فرد را اندازه‌گیری می‌کند.
سطوح بالا از این گاز نشان‌دهنده التهاب در راه‌های هوایی است که یکی از ویژگی‌های اصلی آسم می‌باشد.
این آزمایش غیرتهاجمی است و می‌تواند به‌ویژه برای تشخیص آسم در کودکان یا افرادی که علائم آنها به‌اندازه کافی تکرار نمی‌شود، مفید باشد.
آزمایش‌های تصویربرداری
تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن می‌تواند به پزشکان کمک کند تا شرایطی غیر از آسم را که ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند، رد کنند.
به عنوان مثال، بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) می‌تواند علائم مشابه آسم ایجاد کند.
این آزمایش‌ها برای بررسی مشکلات ساختاری در ریه‌ها یا راه‌های هوایی استفاده می‌شود.
آزمایش خون
آزمایش خون می‌تواند نشان‌دهنده التهاب و پاسخ‌های ایمنی در بدن باشد که در آسم نقش دارند.
سطوح بالای ائوزینوفیل‌ها و IgE در خون می‌تواند نشانه‌ای از آسم باشد. با این حال، این آزمایش‌ها به‌تنهایی برای تشخیص آسم کافی نیستند و باید همراه با سایر آزمایش‌ها استفاده شوند.
آزمایش بلغم
آزمایش بلغم می‌تواند اطلاعاتی در مورد التهاب راه‌های هوایی ارائه دهد.
سطوح بالای ائوزینوفیل‌ها در بلغم می‌تواند نشان‌دهنده آسم باشد.
این آزمایش باید با سایر روش‌های تشخیصی ترکیب شود تا نتیجه دقیقی حاصل گردد.
بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی
ارزیابی دقیق تاریخچه پزشکی فرد، از جمله مشکلات قبلی تنفسی یا سابقه خانوادگی آسم، می‌تواند سرنخ‌های مهمی در تشخیص آسم ارائه دهد.
معاینه فیزیکی، شامل بررسی علائمی چون خس خس سینه یا صداهای غیرطبیعی در ریه‌ها، نیز به تأیید تشخیص کمک می‌کند.
پاسخ دارویی
در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای آسم را تجویز کند تا علائم را کاهش دهد.
اگر داروها مؤثر باشند، این می‌تواند شواهدی برای تأیید آسم باشد.
گشادکننده‌های برونش
استفاده از داروهای گشادکننده برونش مانند آلبوترول می‌تواند در تسکین سریع علائم آسم مؤثر باشد.
اگر مصرف این داروها به سرعت علائم را برطرف کند، احتمالاً فرد مبتلا به آسم است.
دقت آزمایش‌های آسم
ترکیب چندین آزمایش می‌تواند دقت تشخیص آسم را افزایش دهد.
در حالی که اسپیرومتری اغلب اولین انتخاب است، ترکیب آن با تاریخچه پزشکی و تست‌های چالشی می‌تواند به شناسایی صحیح آسم کمک کند.
آزمایش‌های تصویربرداری، FeNO و آزمایش‌های خون نیز در برخی موارد مفید هستند، به‌ویژه زمانی که علائم با آزمایش‌های رایج تطابق نداشته باشد.
نتیجه‌گیری
تشخیص آسم نیازمند رویکردی جامع است که شامل ترکیب چندین آزمایش و ارزیابی دقیق علائم فرد می‌شود.
در حالی که هیچ آزمایش به‌تنهایی 100 درصد دقیق نیست، استفاده از چندین روش به پزشکان کمک می‌کند تا تشخیص صحیح‌تری انجام دهند و برنامه درمانی مؤثری برای فرد تعیین کنند.